………..sau khi hoa tàn thì cây tiếp tục lớn nhanh trong mùa mưa , đến tháng 10 hay tết là thu hoạch cũ,1 bụi cây có thể cho 2 hay 3 ký cũ…loại nầy lúc cũ non thì ruột trắng như gừng,lúc đũ già thì giữa ruột cũ sạm đen đen ,lúc nầy lấy cũ hấp dấm bó sưng trặc gân cốt thì rất tuyệt.còn lại để nấu cao làm thuốc tể,trị cảm mạo,kích tỳ vị.
Cây có hình theo dân tại vùng gọi là cây hổ đực ,cây hổ cái thì bụi chỉ cao độ đầu gối ,lá ngắn và bầu hơn ,cũng có sọc tím chạy dài theo sống lá,cũ già trong ruột chuyễn màu tím sạm ,dùng chửa bịnh phụ nử sau khi sanh nở rất hay ….
Cây ngải vàng thì lá như cây hổ đực,cũ như gừng mà dề to hơn ,trong ruột củ màu vàng sậm,tuy không vàng bằng cũ nghệ ,hay làm cao trị bịnh trúng gió .Lá cây không mang sọc tím .
Cây ngải sa bây thì như cây ngải hỗ mà nhỏ con ,cao cở đầu gối ,hoa màu vàng nhạt nhỏ như đầu ngón tay ,ra ở nách lá,cây ngải nầy ngay từ đầu trồng phải bằng củ cho đến khi thành cây trưởng thành trong 3 tháng ,cho người trồng lợi lạc về tình cãm và tiền bạc,nếu biết trồng đúng cách .
Cây ngải móng chim lá như cây hổ ,mà không sọc,lá giống lá cũ lùn nhiều hơn ,củ như chân gà ,to hơn 1 tý ,như chân gà nhiều ngón vậy,trong ruột vàng tươi,cũ nầy luyện thành ngải yêu đương,tình ái ,nhìn có duyên .
Cây ngải hắc hổ,thân cây cao ngang tầm bụng,lá như cây hổ đực mà có sọc như răng cưa trên mặt lá,cây nầy trông cho giử nhà ,ngừa trộm .
Có 12 loại như vậy mà lá gần giống nhau ,chỉ khi đào củ lên ta mới biết rỏ nó thuộc về đúng thứ nào,nghề thuốc thì làm thuốc ,nghề ngải thì làm phép ,nhưng dân trong nghề phép thì không trồng ngải luyện dưới đất ,mà phải đưa vào chậu hẳn hoi ,phải là chậu đất ,củ ngải trước khi trồng phải để dưới chân giường trẻ con 3 đêm ,sau đó mới cho vào chậu ,tuyệt đối không dùng phân trâu để bón cây ,nên tưới cây bằng nước vo gạo .
Tuy rằng trông ngải để dùng ,nhưng củ ngải để làm thuốc trị bịnh là chủ yếu ,cái lợi hại là hoa của ngải ,mới lấy luyện phép riêng ……….như hoa ngải nàng Thâm ,lấy hoa độ 6 giờ sáng ,vì lúc gần trưa hoa sẻ tàn mất không còn .Luyện bùa yêu trong dầu thơm.
Hoa ngải sa bây lấy lúc giờ ngọ 12 giờ trưa ,luyện cầu tài .
Hoa ngải hổ đực lấy giờ dần sáng sớm ,hái cả bẹ về ngâm trong nước sương đọng trong cây chuối (cây chuối đã cho buồng ,thì đốn đi để chuối con nhảy chồi bên cạnh,khoét lổ tại thân cây mẹ mà hứng nước ,từ khuya đến sáng sớm có thể cho đầy 1 bát cơm )nước ngâm hoa nầy kèm theo chú thuật trong 100 ngày dùng rải trong vườn tược trừ trộm vào đốn bẻ trộm quả,không biết đường đi ra .
Lá cây hổ cái ,hơ lửa cho ấm ,lấy vài lá đắp vào bụng sản phụ ,sanh nở mau chóng dể hơn .
Ta cứ xem cái thế cây ngải ,hể to thì việc mạnh 1 tí ,chửa bịnh,trị trộm ,canh nhà hể cây nhỏ ẻo lã,thì việc về tình ái ,nói cho có duyên nghe lời,cây nào nảy chồi nhiều nhảy ra ,hay là cọng nhỏ hay vuơn lên cao ,thì thiên về tài lộc…..người Miên hay lấy trong 4 hoặc loại trên hợp lại nấu với sáp ong trong 3 ngày 3 đêm thành món cao,xem như dầu cù là vậy ,cho vào cái hộp bằng gổ hình tròn , đem theo trong người ,làm dầu xức để thành bùa yêu,bùa mua bán ,bùa trị ma ,trị gió độc , bùa nói chuyện cho nghe ,bùa làm duyên …..tên gọi chung là brô nạp …..còn dầu ngải xức để cường dương ,lên gân gồng ,tránh thương tích thì họ kêu là mắc mút,mà nấu ngải khó và mệt lắm ,nấu liên tục 3 ngày đêm,vừa sên vào nồi vừa tụng chú không hở môi ,phải có người phụ thay nấu sau vài giờ,không bỏ lơ chút nào , mà củng không ai được gọi tên người chụm lửa lúc đang chụm hay sên ngải,nếu chó mèo hay đàn bà chửa nhìn vào là hư hết hết ráo ,cái nồi đất nấu ngải sẻ tự bể đáy ra ,sáp chảy xuống củi tắt hết lửa!!!.....là nghe đồn vậy đó !
Dưới đây là sưu tầm bài đọc để thỉnh cây ngải các họ hổ về nhà trồng,chỉ cần đứng trước cây đọc 1 lần là được ,phải lấy tay ,hay cọc tre mà đào ,không dùng dao cuốc ngải về sẻ không linh:
“ - Hởi ô mach vuônl , ô mach rach , ô mach trònl , ô chu nụ dà me , ô mộc xì tô , khrí phược chui som sớp .
Ôi mê kha la xanh , mê kha la vàng , ôi mê kha mao , bạch hổ chúa tướng , xích hổ không cổ không đầu đạp đất , nghinh nghinh ngang ngang.
Donl tonl mô thăc măc hem tố , À rặc săn căn ăng phăng. ”
có nhiều người khi bứng cây từ rừng hay vườn khác về trồng ,mà cây không chịu sống lâu ,dù dăm ba lần ,cây vẩn chết !có người mách là do hồn cây về chổ củ ,không chịu ở lại ,cho nên ta cần xử dụng 1 lá vải đỏ vuông ,mổi cạnh vuông 1 cánh tay ,khi ta bứng lấy củ ngải , để vào giửa ô vải ,,lần lượt xếp 4 chéo vải vào ,mổi lần xếp ta đọc 1 câu chú ,như vậy sẻ khiến ngải chịu về ở nhà trợ cho ta ,có người củng bảo đây là chú hay thần rừng hay mệ ngải cho ta cây về nhà,chéo vải đầu ta xếp vào là chéo bên tay phải,rồi lần lượt các chéo còn lại .
-Mô met đa căn
-met ha đa căn
-đa met ta săn
-đà căn so hai vẹt."
Đọc Đúng hơn là :
Hô Mét đa căn , mét ha đa căn , đa mét ta răn , đa căn so hai vẹt.